XLVII OLSZTYŃSKIE KONCERTY ORGANOWE: FRANZ DANKSAGMÜLLER

Serdecznie zapraszamy na XLVII Olsztyńskie Koncerty Organowe im. Feliksa Nowowiejskiego! Wydarzenia organizowane pod tym szyldem w ramach letniego cyklu WYRWASY odbędą się tradycyjnie w bazylice konkatedralnej św. Jakuba, w kolejne niedziele (i jeden piątek) lipca i sierpnia 2025. Tegoroczna odsłona koncertów organowych to międzynarodowy skład artystów, mistrzowski poziom wykonawczy i repertuar z najwyższej półki. Podczas dziesięciu występów od 6 lipca do 31 sierpnia raz jeszcze przypomnimy, że klasyka wcale nie musi być nudna!

FRANZ DANKSAGMÜLLER (Lubeka, Niemcy) – organy

W programie:
* Johann Sebastian Bach (1685–1750)
– Partite diverse sopra O Gott, du frommer Gott BWV 767
* Franz Danksagmüller (*1969)
– sounds of π: organic glove (for data glove, organ and live-electronics)
* William Byrd (1540 (1543?)–1623)
– Fantasia in a
* Franz Danksagmüller
– A Fancy (2017)
– there is no free will (for EEG-scanner, organ and live-electronics)
– Buxtehude remixed (for organ and live-electronics)

Organizacja XLVII Olsztyńskich Koncertów Organowych:
– Parafia św. Jakuba w Olsztynie
– MOK Olsztyn
Dyrektor artystyczny: Jarosław Tarnawski

XLVII OLSZTYŃSKIE KONCERTY ORGANOWE: FRANZ DANKSAGMÜLLER
Koncert Finałowy
31 sierpnia (ND) / godz. 20:00
Bazylika konkatedralna św. Jakuba
Wstęp wolny

„Organic Glove” jest wykonywany przy użyciu rękawicy MIDI, która śledzi ruchy palców wykonawcy, pozwalając mu na transpozycję dźwięku organów w czasie rzeczywistym — podczas jednoczesnej gry na instrumencie. Rezultatem jest mikrotonowa transformacja stroju organów. W tym utworze strojenie jest skalowane przez liczbę π, tworząc dźwiękowy krajobraz wykraczający poza strój równomiernie temperowany i dwunastopółtonową oktawę.

„A Fancy” to utwór napisany na zamówienie brytyjskiego organisty Henry’ego Fairsa, którego premiera odbyła się w Silbermann-Tage we Freibergu 7 września 2017 r. Utwór czerpie inspirację z „Fantasii in a” Williama Byrda, dzieła pełnego rytmicznej złożoności i harmonicznej głębi.

„There Is No Free Will” powstało w wyniku dyskusji na temat tego czy naprawdę mamy wolną wolę — czy też nasze życie zostało z góry określone od początku istnienia wszechświata. Albert Einstein, powtarzając za filozofem Arthurem Schopenhauerem, zauważył kiedyś: „Człowiek może robić, co chce, ale nie chcieć, jak chce”. Z kolei fizyk Hans-Peter Dürr, czerpiąc z wiedzy z fizyki kwantowej, spekulował, że możemy rzeczywiście posiadać pewien stopień swobody w pewnych obszarach naszego życia.

Podczas występu organista nosi skaner EEG, który rejestruje fale mózgowe. Sygnały te stają się słyszalne, wpływają na brzmienie organów i służą jako materiał źródłowy dla głosu solowego. Powstałe dźwięki z kolei wpływają na fale mózgowe — tworząc pętlę sprzężenia zwrotnego między umysłem a muzyką.

Jakie jest zatem prawdziwe pochodzenie powstających struktur dźwiękowych?

„Buxtehude Remixed” oparte jest na „Preludium in g” Dietricha Buxtehudego, wykorzystując strukturę harmoniczną i temat ostinato oryginalnej kompozycji, aby stworzyć nowy pejzaż dźwiękowy. Podejście to jest zgodne z długoletnią tradycją: kompozytorzy w całej historii często czerpali ze starszej muzyki jako podstawy do tworzenia czegoś nowego.

Franz Danksagmüller to kompozytor i organista, który w swoich innowacyjnych projektach, kompozycjach i występach z elektroniką na żywo wykorzystuje szeroki wachlarz środków muzycznych. Jego twórczość eksponuje powiązania między muzyką historyczną i współczesną, między klasycznymi instrumentami muzycznymi i ich współczesnymi elektronicznymi odpowiednikami.

Franz Danksagmüller występuje jako solista i w różnych zespołach muzycznych. W poprzednich latach występował gościnnie jako organista i wykonawca w Elbphilharmonie w Hamburgu, Konzerthaus Berlin, Palace of Arts w Budapeszcie, Orgelpark w Amsterdamie, na Festiwalu Organowym w Alkmaar, na Festiwalu Musica Sacra w St. Pölten i na Festiwalu Sinus Ton w Magdeburgu. Jego kompozycje były wykonywane na konkursie o Nagrodę Paula Hofhaimera w Innsbrucku, na Międzynarodowym Festiwalu Organowym w Alkmaar, na Rainy Days Festival w Philharmonie Luxemburg i Carinthischer Sommer w Ossiach (Austria), na Silbermann Tage we Freibergu i na konkursie ECHO w Treviso.

W swoich interdyscyplinarnych projektach Franz Danksagmüller współpracował z naukowcami i wieloma artystami, w tym z bas-barytonem Klausem Mertensem, kompozytorem i twórcą Kyma, Carlą Scaletti i grającym na duduku Gevorgiem Dabaghyanem. Jego projekt „buxtehude_21” był wynikiem współpracy z saksofonistą Berndem Rufem w 2016 roku. Obaj muzycy wykorzystują „komprowizacje”, aby budować pomost między muzyką barokową a współczesną. Projekt został uznany przez krytyków za „urzekającą dźwiękową przygodę”.

W musicalu „Just Call Me God” z Johnem Malkovichem w roli głównej Franz Danksagmüller współpracował z Martinem Haselböckiem. W 2017 roku zespół gościł w wielu miejscach, w tym w Hamburg Elbphilharmonie, Wiener Konzerthaus, Concertgebouw Amsterdam, Union Chapel w Londynie i House of Music w Moskwie.

Jego najnowsze projekty łączą autorskie kompozycje z wizualizacjami i nagraniami filmowymi. Obejmują one „sounding science” – projekt bazujący na danych naukowych, matematycznych i demograficznych, „broken Bach” – remiks muzyki barokowej na organy i elektronikę na żywo, oraz „dávny” – kompozycję złożoną z dźwięków i obrazów z opuszczonych miejsc i niedziałających instrumentów.

Franz Danksagmüller studiował grę na organach, kompozycję i muzykę elektroniczną w Wiedniu, Linzu, Saarbrucken i Paryżu. Jego nauczycielami byli Michael Radulescu, Daniel Roth, Erich Urbanner i Karlheinz Essl. W 1994 roku otrzymał nagrodę Appreciation Award od austriackiego Federalnego Ministerstwa Nauki i Badań Naukowych, a także zdobył nagrody na różnych międzynarodowych konkursach muzycznych. Występował z Wiener Symphoniker, Camerata Salzburg, Berliner Symphoniker, Hamburger Symphoniker, Orchestra of Birmingham, ORF Vienna Radio Symphony Orchestra, zespołem „die reihe” i chórem Arnolda Schönberga. Ponadto współpracował z wieloma znanymi dyrygentami, w tym Sir Simonem Rattle, Michaelem Schønwandtem, Erwinem Ortnerem i Tonem Koopmannem.

W latach 1995–2003 Franz Danksagmüller wykładał na Uniwersytecie Muzyki i Sztuk Performatywnych w Wiedniu. W latach 1999–2005 był organistą i kompozytorem w katedrze St. Pölten w Austrii, a od 2005 roku jest profesorem organów i improwizacji na Uniwersytecie Muzycznym w Lubece. Jest jurorem w renomowanych konkursach organowych, m.in. w Haarlem, Alkmaar, Lubece i St. Albans. Od 2015 roku jest profesorem wizytującym w Konserwatorium Muzycznym w Xi’an w Chinach, a od września 2018 roku jest profesorem wizytującym w Królewskiej Akademii Muzycznej w Londynie.