Prezentacja projektu „Olsztyn: Wagon nr 1945”

Rześkiego jesiennego wieczoru w sąsiedztwie Tartaku Raphaelsohnów można było dotknąć źródeł powojennej tożsamości Olsztyna. Staraniami Miejskiego Ośrodka Kultury w Olsztynie w czwartek 20 października w Parku Centralnym oficjalnie zaprezentowano przesiedleńczy wagon typu „Dresden” – kolejowy artefakt tułaczek, ewakuacji, wypędzeń, trwale wpisanych w tkankę stolicy Warmii i Mazur po II wojnie światowej. Wydarzenie zostało wzbogacone literackimi i historycznymi opowieściami odwołującymi się do bolesnej historii ludzi i miasta.

Wagon towarowy, kupiony i z niemałym wysiłkiem sprowadzony z południa Polski przez zespół MOK Olsztyn, stanowi symbol wielokulturowych losów powojennego Olsztyna. Takim właśnie wagonem przyjeżdżali tu repatrianci z Kresów oraz najdalszych zakątków Rosji i Azji. W takim wagonie opuszczali miasto również ci, dla których nie było miejsca w nowym porządku świata.

Osadzony na historycznym torowisku – unikalnych, oryginalnych podkładach firmy Krupp z 1936 roku i jednych z pierwszych szyn PKP z roku 1949 – wagon to tylko początek opowieści. Ma być znakiem, źródłem i pretekstem do rozmów o tożsamości, o początkach miasta po 1945 roku. Ma być pierwszym zdaniem o wielokulturowej i wielonarodowej wspólnocie, hołdem dla zwykłego człowieka, dla kobiety, dziecka, rodziny, którzy w Olsztynie rozpoczynali lub kończyli swoją odyseję przeganianych, wywożonych, rzucanych na mapach historii lekką ręką tyranów.

Podczas wydarzenia swe poruszające teksty oraz świadectwa tamtych trudnych czasów zaprezentowali Alicja Bykowska-Salczyńska, Kornelia Kurowska, Irena Telesz-Burczyk, Piotr Burczyk, Wojciech Ogrodziński oraz Mariusz Sieniewicz, dyrektor Miejskiego Ośrodka Kultury w Olsztynie. Swą obecnością uświetnił je również Prezydent Olsztyna Robert Szewczyk.

Integralną częścią projektu „Olsztyn: Wagon nr 1945” jest plenerowa wystawa zapisków i świadectw „ewakuacyjnych” z lat 40. i 50. XX wieku: „Róża przyjazdów i odjazdów”. MOK Olsztyn zwrócił się do uczestników tamtych wydarzeń z apelem o nadsyłanie wspomnień i materialnych świadectw z lat 1945-1948. Odzew był ogromny; mieszkańcy Olsztyna, repatrianci i ich rodziny, udostępnili dziesiątki zdjęć i historii rodzinnych związanych z powojennymi przesiedleniami. Zebrano m.in. karty ewakuacyjne, zaświadczenia dobytku, fotografie i okolicznościowe pamiątki. Wiele z nich zostało zaprezentowanych na ekspozycji, która będzie prezentowana przy Tartaku Raphaelsohnów co najmniej do końca listopada.

Wagon i wystawa opowiadają o tych, którzy wyjechali z Olsztyna, i o tych, którzy tutaj przyjechali. By pamięć o tamtych bolesnych czasach nie odeszła wraz z ich bohaterami.

---

Pragniemy z serca podziękować wszystkim tym, bez których projekt „Olsztyn: Wagon nr 1945” nie mógłby zaistnieć w oczekiwanym kształcie. Oto ci, którym kłaniamy się nisko:

Mieszkańcy Olsztyna, repatrianci, ekspatrianci ich rodziny – którzy wspaniałomyślnie podzielili się z nami swoimi wspomnieniami, swoimi pamiątkami, swoimi przeżyciami
Prezydent Miasta Olsztyna Robert Szewczyk
Krzysztof Wałdowski, dyrektor Zakładu Linii Kolejowych w Olsztynie PKP PLK
Andrzej Puzewicz, zastępca dyrektora Zakładu Linii Kolejowych w Olsztynie PKP PLK
Krzysztof Hanowski, mistrz w Zakładzie Linii Kolejowych w Olsztynie PKP PLK
Bogusław Obrębski, toromistrz w Zakładzie Linii Kolejowych w Olsztynie PKP PLK
Kolejarze Zakładu Linii Kolejowych w Olsztynie PKP PLK
Zbigniew Labicki, dyrektor Północnego Zakładu Napraw Taboru PKP CARGOTABOR Sekcja w Olsztynie
Mirosław Dymitrowicz, naczelnik olsztyńskiej Sekcji PKP CARGOTABOR Północny Zakład Taboru
Adam Łukasik, kierownik olsztyńskiej Sekcji PKP CARGOTABOR Północny Zakład Taboru
Kolejarze olsztyńskiej Sekcji PKP CARGOTABOR Północny Zakład Taboru
Adam Tęgowski, dyrektor ds. technicznych ROMBUD
Jerzy Kiełbik, dyrektor Instytutu Północnego im. Wojciecha Krzyńskiego w Olsztynie
Artur Sobiela – pracownik Instytutu Północnego im. Wojciecha Krzyńskiego w Olsztynie
Piotr Bojarski – pracownik Instytutu Północnego im. Wojciecha Krzyńskiego w Olsztynie
Marcin Jesionowski, specjalista ds. sprzedaży ECO-TER z Kronowa
Konrad Nowak, prezes Zarządu Miejskiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej w Olsztynie
Rafał Dubanowski i Rotary Club Olsztyn
Sławomir Trzeciakiewicz, właściciel firmy MILTRANS
Michelin Polska
Pan Franio, placowy z Raciborza

W gronie wspaniałomyślnych darczyńców znaleźli się:
Barbara Olszewska
Zofia Ibiańska
Iwona Woźnicka-Chwiołka
Zofia Wielesik
Krzysztof Rutkowski
Zdzisław Zdanowski
Stanisław Gabrusewicz
Bolesław Uryn
Krystyna Arciszewska
Ewa Jarzębowska
Jerzy Laskowski
Regina Tomalik
Krystyna Litwin
Marta Guściora
Wiesława Przybyła
Marcin Cielecki
Magdalena Dudzik
Dariusz Filip
Maria Gubicz
Zofia Antoszkiewicz
Łukasz Ruch
Małgorzata Jaszkiewicz
Barbara Rymaszewska
Katarzyna Polkowska
Halina Łukomska
Emilia Pełech
Henryk Wirzinkiewicz

Wierzymy, że wagon – symbol tułaczych losów mieszkańców Olsztyna, który na stałe posadowiliśmy w Parku Centralnym, pomoże nam wszystkim mocniej osadzić się w małej i wielkiej Historii, w prywatnych, intymnych opowieściach miasta.

Więcej zdjęć z wydarzenia w zakładce GALERIA